Dế chọi Bồ Tùng Linh

Vong hồn phiêu diêu đây đó mà vẫn không quên Quán Khẩu. Bôn tẩu chừng vài chục dặm, bỗng thấy một cỗ xe cắm lọng lông chim đi tới, cờ quạt, kiếm kích đứng chắn ngang đường. Đang vượt đường để tránh, chẳng may chạm vào nghi trượng, chàng bị mấy người cưỡi ngựa đi trước bắt được, trói lại, giải đến trước xe. Ngẩng lên thấy ở trong xe có một người trai trẻ, tướng mạo khôi ngô, kì vĩ, hỏi Tịch là người nào. Giữa lúc lòng đầy oan ức mà chưa có chỗ để tuôn ra, lại nghĩ đây tất là một vị quan lớn, hoặc giả cũng là người có thể ra oai tác phúc được, Tịch bèn kể hết mọi nỗi thống khổ đau đớn của mình. Người trong xe truyền lệnh cởi trói cho chàng, và bảo đi theo xe. Lát sau, đến một nơi, có hơn mười viên quan ra đón ở bên đường. Người trong xe hỏi han từng người một. Thế rồi, trỏ vào Tịch, bảo một vị quan rằng :

– Đây là người dưới âm, đang muốn lên đây tố tụng(2). Nên giúp anh ta làm rõ trắng đen ngay.

Tịch hỏi dò những người theo hầu, mới biết người ngồi trong xe là Cửu Vương điện hạ, con trai Thượng Đế, còn người mà ông dặn dò chính là Nhị Lang. Tịch nhìn Nhị Lang mình cao râu rậm, không giống như lời thế gian vẫn đồn.

Sau khi Cửu Vương đi khỏi, Tịch theo Nhị Lang đến một toà dinh thự, thì cha mình và đám họ Dương đã có mặt. Chỉ thoáng chốc, trong xe tù lại có những tù nhân bước ra, đó là Diêm Vương, viên quan đầu quận và Thành hoàng.

Tất cả đều phải lên công đường đối chất và thẩm vấn. Những lời Tịch khai không có một chỗ nào là dối trá. Ba viên quan run lẩy bẩy, trông bộ dạng y như những con chuột bò mọp dưới đất. Nhị Lang cầm bút phê ngay bản án, khoảnh khắc sau truyền đưa phán quyết xuống cho mấy người can án cùng xem. án rằng :

“Kẻ giữ ngôi báu dưới Diêm La, chức phong đến tước vương, thân chịu ơn Thượng Đế. Tự mình phải giữ lòng cao khiết để nêu gương dẫn dắt quần thần. Không nên vấy mực đua tham, chuốc lấy tiếng gièm quan nhuốc. Thế mà cũng yên đai, kiếm kích, luống khoe phẩm trật cao sang. Gớm thay loài dê độc lang tham, làm điếm nhục cả nhân thần khí tiết. Đục đánh khăng dùi liền đánh đục, vợ con người còn trơ mỗi xương da ; kình vồ cá, tôm bị cá vồ, mạng sâu kiến nhỏ nhoi đáng xót. Vậy nên vốc nước Tây Giang, vì ngươi rửa ruột ; tất phải đốt giường Đông Bích, mời bác vào vò.

Thành hoàng, quận thú, là chức quan phụ mẫu của dân, giúp Thượng Đế trâu dê chăn dắt. Dẫu phẩm trật đứng vào hàng thấp, mà tận tâm nào sợ gãy lưng. Hoặc có khi chịu sức ép quan trên, người vững chí hẳn cũng cần cứng cổ. Thế mà : trên dưới vung tay làm diều làm ó, quên phắt đi dân chúng khốn cùng ; lại nữa : dương dương đắc chí giảo hoạt gian manh, nào sá kể mình là quỷ đói. Vì của đút mà bẻ cong pháp luật, thật là quân dạ thú mặt người ; cho nên cần phải rút tuỷ nhổ lông, liệt vào tội chết, kể cũng đáng lột da xé xác, bắt phải đầu thai.

Bọn sai nha : đã phiên chế vào nha môn ma quỷ, còn làm sao giữ được tính người ; nơi cửa công lẽ ra nên tu tỉnh hành vi, ngõ hầu còn có dịp hoàn sinh ; chốn bể khổ cớ sao dám khuấy cho nổi sóng, gây thêm một trời oan nghiệt ! Tung hoành như cường khấu, mặt chó gầy tháng sáu sinh sương ; phá phách lại kêu làng, cậy oai hổ chặn đường chín ngả. Chốn u minh mặc sức ra uy, ai cũng biết cai tù thần thế ; giúp hôn quan làm điều bạo ngược, người đều kinh đồ tể to quyền. Thật đáng đem ra trước pháp trường, chân tay chặt hết ; lại phải ném vào nước sôi trong vạc, rút hết gân xương.

Dương mỗ kia : giàu có mà bất nhân, ranh ma thêm điêu trá ; đem vàng choé che trùm địa phủ, khiến cõi âm tăm tối mịt mù, điện Diêm La khuất lấp mây mù ; để hơi đồng xông thấu trời cao, làm trong thành chết uổng bao người, không được chứng đôi vầng nhật nguyệt. Mùi tiền tanh còn khiến sai được quỷ, sức bạc mạnh thông suốt thẳng đến thần. Cần tịch thu gia sản họ Dương, để đền đáp hiếu tình chàng Tịch”.

Lập tức áp giải phạm nhân ra núi Đông Thành thi hành bản án. Lại nói với Tịch Liêm :

– Nghĩ đến lòng hiếu thảo của con ngươi, tính ngươi cũng hiền lành, vậy cho tăng tuổi thọ thêm ba kỉ nữa.

Nhân sai hai người đưa họ về làng. Tịch bèn sao chép lại bản án, trên đường đi hai cha con cùng xem. Về tới nhà Tịch tỉnh lại trước, bảo người nhà mở áo quan để nhìn cha thì xác còn cứng đờ, lạnh như băng. Đợi suốt một ngày, mới nóng dần lên rồi sống lại. Kịp đến khi tìm tờ sao bản án thì không thấy đâu nữa.

Từ đấy, nhà ngày càng thịnh ; trong khoảng ba năm ruộng tốt đầy đồng. Mà con cháu họ Dương thì trở nên nghèo hèn ; lầu gác, ruộng nương, hết thảy đều về tay họ Tịch. Trong làng cũng có người mua những ruộng ấy, đêm nằm mộng thấy thần nhân đến mắng :

– Đấy là sản vật của nhà họ Tịch, ngươi làm sao có được !

Trước còn chưa tin lắm, đến khi trồng trọt thì suốt năm không thu hoạch được lấy một đấu thóc ; vì thế lại phải bán về cho Tịch.

Cha Tịch sống đến hơn chín mươi tuổi mới mất.

(Nguyễn Huệ Chi dịch,

(1) Âm ti : âm phủ, cõi âm.

(1) Dương gian : cõi dương, trái với cõi âm.

(2) Đầu thai : sống lại ở kiếp sau.

(1) Thất đảm : đảm là mật, thất đảm là mất mật, ý nói sợ hãi.

(2) Tố tụng : kiện cáo.